Terwijl de ene influencer met een UV-camera laat zien hoe goed zonnebrand werkt, beweert een andere tiktokker dat juist het insmeren slecht en kankerverwekkend zou zijn. En dat laatste geluid spreekt steeds meer Gen Z’ers aan. “Frustrerend en vermoeiend,” zegt een dermatoloog.
Tekst: Anouk Wiltink
28 procent van 18- tot 26-jarige Amerikanen zegt niet te geloven dat de zon huidkanker kan veroorzaken, blijkt uit recent onderzoek van de American Academy of Dermatology. Diezelfde groep geeft aan dat een bruine huid voor hen belangrijker is dan het voorkomen van huidkanker. Huisartsen hebben hun handen vol aan patiënten die tiktokkers geloofwaardiger vinden dan medisch opgeleide artsen, constateert de NOS. Intussen neemt het aantal gevallen van huidkanker toe. De ziekte wordt bij één op de zes mensen vastgesteld. Hiermee is het de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. In 2023 kregen 77.000 mensen de diagnose.
Weg met zonnebrandcrème
Oxybenzone, hom*osalate, octinoxaat: een kleine greep uit de ingrediëntenlijst die zonnebrandcrème kankerverwekkend zou maken, volgens influencer Ibrahim Chicho. De afgelopen tijd deelde hij meerdere video’s met de boodschap dat te veel insmeren niet goed voor je is. Het opbouwen van ‘zonne-tolerantie’, door vaker onbeschermd in de zon te zitten, zou volgens hem een gezonde tactiek zijn.* En Ibrahim is niet de enige met deze mening, ook tiktokker Aylin Fakili maakte een veelbekeken video over insmeren. Een onzinnige bezigheid, volgens haar. “De zon is de bron van al het leven op aarde, maar voor mensen zou het gevaarlijk zijn? Wat een onzin. Als wij niet tegen de zon hadden gekund, hadden we wel een ingebouwd zonnefilter gekregen,” zegt ze lachend. De reacties onder haar TikTok liegen er niet om – veel mensen zijn het met haar theorie eens.
We hebben Gen Z echt over het hoofd gezien in de zorg
“Als je eenmaal in dat algoritme zit, kom je er heel moeilijk uit", verzucht dokter Annemie Galimont. Ze is dermatoloog met, zoals haar Insta-bio omschrijft, ‘een passie om mensen bij te leren over huidaandoeningen’. Met haar video’s op TikTok en Instagram zet ze zich in tegen alle misleidende verhalen die rondgaan over huidverzorging. “Ik snap dat het overtuigend kan klinken als je favoriete influencer zegt dat je je zonnebrand moet weggooien. Maar onthoud dat deze mensen geen arts zijn, ze hebben geen idee.” Die verspreiding van verkeerde informatie is volgens haar niet de schuld van de influencers zelf – die verantwoordelijkheid ligt bij artsen. “We hebben Gen Z echt over het hoofd gezien in de zorg, die moeten we veel beter informeren. Daar ligt nog een hele grote taak voor ons.”
TikTok-huisarts
Er zijn dokters die dat inzicht van Annemie delen, en daarom proberen jongere generaties te bereiken op social media – de ene TikTok-huisarts volgt de ander op. Maar vechten tegen zeeën aan valse informatie is zo makkelijk nog niet. De strijd beperkt zich dan ook niet tot social media, gelooft Annemie: “Mijn video’s hebben niet altijd zoveel bereik als ik hoop. Maar ik ga ook regelmatig in gesprek met huid-, haar- en nagelverzorgers. In schoonheidssalons wordt veel verkeerde info aan klanten overgedragen. De jonge generatie neemt dit makkelijk over. In plaats van die mensen te veroordelen, probeer ik ze te helpen door cursussen te geven.”
Dat zonnebrandcrème kankerverwekkend zou zijn, is volgens Annemie onzin. “Misschien als je er liters van zou drinken. Maar dat er schadelijke stoffen in zonnebrand zitten, is nooit bewezen.” Toch beweren bepaalde tiktokkers dat de toename aan huidkanker te wijten is aan het smeren. Want, zeggen sommigen: vroeger gebruikte niemand zonnebrand. Annemie zegt dat hier een denkstap mist. “Heel vroeger was het niet in de mode om zo bruin mogelijk te worden. Mensen lagen niet urenlang in de zon te bakken, en beschermden zich met parasols en bedekkende kleding. Bovendien ontwikkelt huidkanker zich met de jaren. Je wordt niet meteen ziek als je nu in de zon ligt, je ontwikkelt de ziekte meestal pas als je ouder wordt.”
Hormoonverstoring door insmeren
Niet alleen kanker maakt jongeren huiverig om zich in te smeren. Volgens sommigen zou zonnebrandcrème hormoonverstorend werken. Deze angst hoort ook dermatoloog Kirsten Vogelaar vaak in haar praktijk. Ze is arts bij het Zaans Medisch Centrum en moet regelmatig in discussie met jongeren over wat ze op TikTok zien. “Frustrerend en vermoeiend om te moeten doen, maar wel nodig. Je hoort nu steeds meer dat de chemische filters in zonnebrandcrème je hormonen verstoren en je vruchtbaarheid veranderen. Maar het is nooit bewezen dat de stoffen in de crème schadelijk zijn voor mensen. Daar is heel veel onderzoek naar gedaan. Het klopt dat sommige stoffen in je bloed, sperma en moedermelk terechtkomen. Dat vinden mensen een enge gedachte, maar daar zijn vooralsnog geen negatieve effecten over gevonden. Diezelfde stoffen neem je ook op door water te drinken, of zelfs lucht in te ademen.”
Is het beter als we alleen nog maar natuurlijke zonnebrand gaan gebruiken? Niet per se, geeft Kirsten aan. “Er gaat al iets mis in die benaming: ‘chemisch’ en ‘natuurlijk’. Eigenlijk moet je dat laatste ‘minerale zonnebrandcrème’ noemen. Anders krijg je het idee dat het één beter is dan het ander, en ook dat is nooit bewezen. De werking is alleen anders: zonnebrandcrème met een chemische filter wordt door je huid opgenomen, en houdt zo de straling tegen. Minerale zonnebrand – met een fysisch filter – kaatst de straling af. Daarom maakt die laatste je ook zo wit.”
Wat je ook gebruikt, als je je maar tegen de zon beschermt, drukt ook Kirsten iedereen op het hart: “Ik heb vandaag nog de hele middag huidkanker weggesneden bij patiënten, dus alsjeblieft: smeer je in.”
Slimmer scrollen
Zonnebrand-fabels op een rij: zo pak je het insmeren wél goed aan
1. Als je je goed insmeert, kun je de hele dag in de zon liggen.
Van 9 tot 5 bakken. Dat klinkt misschien als een heerlijke vakantiebesteding, maar een hele dag zonnen is nooit een goed idee – ook niet als je je goed insmeert. Zonnebrandcrème beschermt maar tot op zekere hoogte. De gouden regel van dermatoloog Annemie: smeren, kleren, weren. Schuil tussen 12 en 3 uur ‘s middags, als de zon op z’n sterkst is, in de schaduw. En vergeet je pet, zonnebril en eventueel uv-werende kleding niet.
2.'s Ochtends een dagcrème met SPF is genoeg voor de hele dag.
Niet helemaal. Iedere twee uur moet je namelijk een nieuwe – dikke – laag smeren. Ook in je gezicht dus. Make-upstress? Gelukkig bestaan er tegenwoordig veel getinte zonnebrandmiddelen die je de hele dag op je gezicht kunt smeren.
3. Die oude zonnebrandcrème in je kast kun je nog gebruiken.
Zonnebrand gaat helaas echt over datum. Check dus bij je eerstvolgende strandbezoek of dat oude flesje nog kan. Probeer je fles zonnebrandcrème in je vakantie zoveel mogelijk op te maken, dan weet je zeker dat je goed zit.
4. Mensen met een donkere huid hoeven niet te smeren.
Hoewel mensen met een donkere huid inderdaad minder snel verbranden, kunnen uv-stralen ook voor hen schadelijk zijn. Ook zij moeten zich dus goed insmeren.
5. Je neemt geen vitamine D op als je je insmeert.
Zonnebrandcrème gaat de opname van vitamine D niet tegen, dus geen zorgen. Voor voldoende vitamine D hoef je ook maar kort in de zon te zitten. ’s Ochtends of ’s avonds een kwartiertje is al ruim voldoende (mét zonnebrand natuurlijk).
Beeld: Getty
*Naar aanleiding van onze video over zonnebrand heeft Ibrahim Chicho deze video van zijn TikTok-kanaal verwijderd.
- social media
- Gezondheid
- Health
